Oficjalna Strona Ernesta Brylla

Zwykły Grudzień

Zimowy czas. Jakby coś zamarza. I same pytania. Jeśli twój grudzień kojarzy ci się z Bożym Narodzeniem, zrób sobie wraz ze mną ankietę. Może czegoś dowiemy się o sobie na koniec 2011 roku. Może coś wygramy? Podobno lepiej później niż wcale.

Po co ten obłędny bieg przez sklepy?

Po co kartki świąteczne słane ślimaczą pocztą albo Internetem?

Po co kredyty zaciągane żeby starczyło na prezenty dla bliskich?

Po co ckliwość sączących się w sklepach kolęd?

Po co jasełka?

Po co opłatki?

Po co pakowanie prezentów w ozdobne papiery?

Po co pierogi, i to w dodatku z grzybami?

Po co obrusy co mają być gładkie jak tafla lodu?

Po co choinka strzelista i bogata?

Po co pstrokate choinkowe zabawki ?

Po co ten nagły przypływ dobroczynnych akcji szlachetnych?

Po co w końcu Pasterka?

Uważajmy. Mamy skłonność ku temu żeby odpowiedzieć „ aby było miło i świątecznie” . Cóż, obawiam się, że z taką odpowiedzią na pytania w ankiecie żadnych świąt nie wygramy. Zostaniemy jedynie nabici w butelkę komercji co czeka żeby wypróżnić nasze portfele do cna. Skasują zakartki, prezenty, koncerty. Anioły reklamy w supermarketowych alejach zbiorą po dysze za zestaw cieniutkich opłatków. Prądu na te obrusy zużyjemy tyle, ze rachunki skoczą. Choinka, (a możes tarczyć w tym roku tylko na małą) to zawsze raban, bo w końcu z lasu przywieźć ją trzeba. Zabawki– tyle nowości z niezestresowanych kryzysem Chin, oko cieszą. Dobroczynne akcje, bo tak bardzo iskrycie, winy naszych sutych stołów odkupić chcemy.

Uważajmy. Pęknie nam krzyż od tego wałkowania ciasta i lepienia uszek. Karp zasmrodzi nam kuchnię, cebula zeszkli oczy.

Uważajmy. Nad barszczem nie stanie się cud wynikający z aromatu, barwy i smaku. Może na chwilkę ci, co przy stole poczują się razem. Może. Nie oszukujmy się – dla jednych to rodzinne święta, inni wolą siebie z rodziną na zdjęciu. Zawsze lepiej wygląda.

Uważajmy. Zabawka dla dziecka z nadzieją rozpakowana, za trochę wyląduje w koszu na śmieci,a jeśli nie, to i tak za parę lat na strychu ( jeśli go mamy). Skarpety się podrą, serwisy potłuką,czekoladki znikną w żołądkach. Pozostaną podarte kolorowe papiery w bombki, pajace w czerwonych czapkach i komety gwiazd. I też to potem przemielą w zakładach oczyszczania wsi i miast.

Uważajmy. Igły na choince zeschną się tak, że gdy ją będziemy rozbierać, zaklniemy nie raz.

Uważajmy. Pasterka o północy rzecz jasna może być tłoczna. Grozi przeziębieniem, bo w końcu przekazując sobie znak pokoju, przekażemy zarazki.

Straszna to wizja, same przestrogi, grudzień odrapany z radości, konta bankowe spłukane. Zwykły miesiąc z niezwykłym wysiłkiem żeby było świątecznie i miło. Może przenieść takie świętowanie gdzieś na czerwiec, lipiec? Grill na balkonie albo w ogrodzie, dzieciak zadowoli się lodami w kulkach.

Prądu mniej pójdzie. Taniej wyjdzie a też będzie wesoło i świątecznie bo zasiądziemy razem…

No ale teraz mamy co mamy. Mamy Grudzień i Boże Narodzenie. Mamy szansę, zwykłą przyjemność, zamienić w TEN niezwykły, CZAS który może zostać w nas na dłużej. Tak, tak, po łokcie się urobimy,spocimy w supermarketach i być może nabawimy kataru na Pasterce. Ale bez wątpienia od nas zależyczy w Boże Narodzenie urodzi się Dziecko.

Uważajmy – żeby nie zostać na grudniowym lodzie i w straszliwej głuszy duszy.

Felieton Małgosi , Rytmy Zdrowia, grudzień 2011

Dzieci, zwierzęta, i pierogi

Ciemnymi wieczorami Adwentu zaczyna się także pierogowy czas.

Ściślej rzecz biorąc dzieje się tak ostatniego adwentowego tygodnia. Na stołach w jadalni i salonie palą się już wszystkie cztery świece. Trzy mocno wypalone, bo towarzyszyły nam przy posiłkach. Każda z nich zapalała się co tydzień. Otoczone gałązkami, ostrokrzewem i ad hoc zebranymi dekoracjami co roku mają inne wieńcowe mieszkanko. Adwentowe wieńce zawsze musza u nas być. Pomagają odliczać czas do radości, przypominają, że to i tamto jeszcze w duszy nie zrobione. Kiedy zapalamy ostatnią świecę, to już wiemy, że trzeba się nie tyle spieszyć co zorganizować tak, żeby nam Boże Narodzenie nie zmieniło się w nieprzyjemną prezentowo-nerwową celebrację dni wolnych od pracy.

Dzieci już wiedzą, że w kredensie po lewej stronie jest taki gruby zeszyt w którym jak nic, znajdą wszelkie instrukcje. Co najpierw, co potem, co kupić już a co zostawić na jutro. Każdy dzień ostatniego adwentowego tygodnia ma swój rytm specjalny. Bywa że zaczyna się od wczesnych rorat. Lubimy te niemalże nocne wędrówki z zapaloną lampką.

Ale nie zawsze chce się wstawać. Gdy blisko nas mieszkały siostry Niepokalanki to nie było wykrętu. Blisko i ślicznie, bo przez pagórek pod Królikarnią. We trzy, czasem we cztery szłyśmy z zapalonymi latarenkami przez śnieg. W małej ciemnej kaplicy czekały na nas siostry w szafirowych, galowych pelerynach. I zaczynałyśmy dzień.

Żal więc tych dni adwentowych które nie rozpoczęły się od latarenek i pieśni rorat. Może dlatego te wieńce tak ważne? W każdym razie musza być. I pewno będą zawsze, wierzę że i w domach dziewczyn, gdy pójdą na tak zwane swoje, też.

Jest też domowy kalendarz adwentowy. Wielki jak arkusz brystolu , ozdobiony rysunkiem Magdy, albo Marty gdy była młodsza, wierszem specjalnym Ernesta. Na nim kwadraty dni wyraźnie oznaczone a pod datami mnóstwo miejsca. Miejsce na gwiazdki, czyli
najintymniejszą sprawę adwentu każdego z nas i tych do nas przybywają. Gwiazdki czekają, zwykłe naklejki dla dzieci, wszędzie ich w sklepach pełno. Czekają na każde drgnienie naszego serca, coś dobrego co udało nam się w sercu przepracować, zmienić, zrobić,
pomyśleć. Nikt nikogo nie pyta skąd się wzięła nowa gwiazdka na kalendarzu, nikt nie pyta dlaczego ktoś ją sobie przylepił. I tak do Bożego Narodzenia.. gwiazdek coraz więcej.. Tak bawimy się co roku… bawimy???

A pierogi?

Pierogi to będą na pewno. Mamy taki nocny zwyczaj na trzy dni, cztery dni przed Wigilią. Farsze szykuję wcześniej, ale ukrywam w lodówce, bo ten grzybowy jakoś dziwnie znika. Kapuściany o ostrym kwaśnym smaku ma lepiej. Częściej znika dopiero w pierogach.
Grzyby moczę, gotuję, odcedzam dokładnie, kroję potem cebulkę i zasmażam wszystko lekko doprawiając pieprzem i solą. Siekam pachnącą grzybową poezję i dodaję jajko, odrobinę tartej bułki do środka. Ile czego? Ach, nie będę was straszyć ilościami. Pierogów
z grzybami robimy ze 400, uszek o setkę mniej. Kto to zjada? Spokojna głowa… Byleby starczyło, więc jeszcze grzybowo kapuściane musza być. Też dużo. Kapusta jest kwaszona, ale wybieram taką bez marchewek i innych cudów. Gotuję, cedzę, zasmażam z cebulką i
posiekanymi grzybami dla smaku i pamięci, że to pierog kapuściano grzybowy i zagęszczam jak poprzednio odrobiną tartej bułki. Dla porządku i gładkości farszu, ten akurat miksuję na gęstą aksamitną masę. I wszystko jak ostygnie pakuję w lodówkę. Niech odpoczywa aż przyjdzie ta pierogowa noc.

Gdy przychodzi, wokół małego kuchennego stołu zasiadają trzy panny i dwie żony i kto się jeszcze tam zjawi…I zaczynają się wedle przysłowia „ gdzie kucharek sześć…” zawody. Kwestia dominacji nie jest bez znaczenia. Bo kto zrobi najlepsze ciasto? Kto będzie chciał
po swojemu? Kto się zgodzi żeby było grubsze lub cieńsze o milimetr? Kto będzie lepił a kto wycinał? W końcu kto wytrzyma do końca do wczesnych godzin rannych? Póki nie ulepimy pierwszej porcji jest napięcie. Babcia uwielbia lać więcej wrzątku do mąki, Ania robi wszystko wolno i systematycznie. Ja niby szybko ale skąpię wody i pierogowemu ciastu grozi susza. Więc na początku zawsze jest spór – kto zagniata najlepiej. Magda z Martą tylko głosują czy dość cienkie, czy się dobrze lepi. Do nich należeć będzie potem wypełnianie
maciupkich kółeczek ciasta, zlepianie ich w uszka lub pierogi i transport do zapasowej zamrażarki w piwnicy. Magda okazuje się mistrzynią lepienia, Marta szefem transportu.

Pojawia się też aparat fotograficzny i czasem kamera. No bo jak tu nie zatrzymać w kadrze ujęć gdy babcia z energią wprost nadprzyrodzoną tłucze i wali ciastem o stół, jak nie pokazać jak Marta liczy gdy na srebrnych tekturkach rosną rzędy równiutkich uszek, jak w końcu dać zapomnieć o tych momentach gdy w szalonym, zmęczonym popółnocnym momencie zaczynamy śpiewy. To nie są kolędy jeszcze ale kuplety pierogowe. Pożyczamy melodię z angielskich piosenek bożonarodzeniowych, albo z naszych tradycyjnych pastorałek. I tak powstają teksty liryczno-satyryczne o małym pierożku Heniu co do barszczu wpadł i go tata zjadł, albo o tłumach pierogów co do szopy zmierzają. Bawimy się, prawda. Z radością witamy każdego pieroga co nam się nie ulepił jak trzeba i szybko odkładamy na talerzyk. Jak się kilka takich kiksów zbierze to oczywiście pożeramy, donosząc jednego lub dwa Ernestowi
co zalega nocą przed telewizorem.

Koty śpią. Dwa udomowione, dwa dowiezione z Łodzi, te za oknem też. Pieska Liffey gdy żyła ciągle pilnowała stołu. A nuż coś skapnie. Kolejny ukochany pies Guinness, całkiem pokaźnych rozmiarów labrador nie nauczony co to pieróg, i mówiąc szczerze preferujący gotowane marchewki, chrapie. Oczywiście pod malutkim kuchennym stolikiem.

Małgosia

Herbata z żółtym likierem i sąsiedzi

Bywa, że nocami wiatr wdziera się do naszego domu. Przez uchylone okna. Ulica wtedy cicha, słychać więc wszystkie głosy. Stukot damskich obcasików, kłótnie powracających po imprezie, śmiechy, szuranie o asfalt samochodów. Jeszcze do niedawna, bardzo późno po północy wyraźnie słychać było dwa męskie głosy i miarowy stukot laski.

Szedł Generał.

Dyskutował. Obok niego czujny towarzysz, i ten mały piesek. Ileż to dziwnych nocnych spacerów widział ten dom. Okna jak szeroko otwarte oczy, wiecznie zadziwione. Nocą też widzą. Wtedy zimą 81 gdy nad kanałkiem spacerowali chłopcy w mundurach i nie wiedzieć dlaczego bawili się w kaczki kwacząc „ kwa, kwa”, oczy domu patrzyły ze strachem, pozostawały tak na wpół otwarte. Nie wiedziały co zobaczą..

A w domu ja z mężem, leciutko podchmieleni, bo wieczory były długie więc gadaliśmy przy naftowej lampie o życiu. Straszna telewizja kończyła straszny program wcześnie , wiersze albo tłumaczenia nie zawsze przychodziły do głowy, więc gadaliśmy o tym życiu dziwnie podzielonym przez 13 grudnia. Nocne Polaków rozmowy przy gorącej herbacie z okropnym żółtym likierem którego wszędzie było pełno na kartki. Nie udawało nam się wypić miesięcznego przydziału nawet na 1 osobę. I tak którejś grudniowej nocy 1981, rozgadani, rozszalali w odwadze i sprzeciwie maszerowaliśmy na górę do sypialni. Trzymaliśmy się miłośnie się z ręce, bo paliła się nad nami Gwiazda. Przecież był to Adwent. I zanim weszliśmy do sypialni, zachciało nam się śpiewać. Jak idioci, śpiewaliśmy w duecie jak leci, po kolei kolędy, przyśpiewki, pieśni bardzo patriotyczne aż do Mazura Kajdaniarskiego.

I właśnie przy tym głośnym mazurze popatrzyliśmy przez okno. Wróg w mundurze, młodziutki, że aż strach. Zmarznięty, ogłupiały. Krył się po krzakach i tak jak to dzieci wołał do siebie:

– Ty, Józek, boisz się?
– Czai się w krzakach…
– Co to tam jest?
– Ty, Józek, to kwa, kwa .

Zadumaliśmy się. Takie dzieci. Nocą kazali im stać przy koksownikach, dniem grzeją ręce przy koksownikach, miasta nie znają bo zwieźli ich zewsząd, więc czasem robią sobie wycieczkę w nieznane i wykonują patrol na kanałkiem. Zadanie mają wielkie. Szukać czy w zmrożonych zimą chaszczach nie kryje się solidarnościowy wróg. Noc to bowiem pora działania. Godzina milicyjna, świat należał do nich, miasto winno być puste….żywej duszy nad kanałkiem zimą. Tylko kaczki. Ludzie je dokarmiają, dobrze mają. Czasem także pojawia się łabądź, zbyt słaby żeby polecieć w cieplejsze kraje. Całe tabuny wolnego ptactwa. Od sikorek po wrony.

Młodzi wojacy z prowincji nie mogli oczywiście wiedzieć, że patrolują wolną i niezależną krainę ptactwa. Nawet myślałam żeby ich zaprosić na chwilkę, dałabym im kubek herbaty z tym okropnym żółtym likierem na rozgrzewkę. Niech nie marzną. Ale co by powiedzieli?

Wystraszyliby się, że to prowokacja i tyle….

Ach różnych prawdziwych prowokacji naoglądał ten dom tamtej zimy. Oczywiście też było Boże Narodzenie, niezmiernie prowokacyjne. No i Trzech Króli kiedy pod dom zawinęły gaziki. Wysiedli, umundurowani i cywile. Najpierw z jednego, potem z drugiego a potem z samochodu jakiegoś tam, nie znam się. Patrzyłam zadziwiona razem z domem, kuchennym oknem. Akurat piekłam ciastka, bo oto przez kanałek po kamykach chwilę wcześniej, łamiąc prawo wojennego stanu, przedarli się do nas jak przez wielką wodę sąsiedzi. Więc piekłam dla nich i dla nas te kruche ciastka. Pół kilo maki, szklanka cukru, ze dwa jajka, posiekać zagniatać, zagniatać i do lodówki na troszkę. Potem foremki choineczki, ptaszki i serduszka.

Blaszka za blaszką i nagle ten podjazd gazików pod dom…. Może kiedyś opowiem więcej….

Dziś 2011, okolice 13 grudnia, rocznice, wspomnienia, Kolęda-Nocka niebawem. Czas najwyższy piec te ciasteczka kruche, bo za oknem już słychać ptactwo czekające na okruszki.

Małgosia

Śledzie i rzeczywistość wirtualna

Śledź bywa dobry na wszystkie smutki, radości, dni codzienne i celebracje. Zdecydowanie wypracował sobie właściwe miejsce przy wigilijnym stole.

U nas bywa często, pory roku dowolne. Są więc tacy wpadający do nas co od drzwi pytają: „ A masz śledzia? A jest w śmietanie? I z migdałami?”

No jest albo go nie ma, bo wychodzi słoikami i ląduje w lodówkach artystów, kleru, studentów, dziennikarzy, studentów, psychiatrów, bezdomnych, naciągaczy, popaprańców filozofów i innych grup zawodowych.

Sama nie wiem co w tym śledziu takiego, że stał się tak upragnionym. No fakt, przy śledziu dobrze się gada, można do woli dokładać na talerzyk małe kawałeczki, prowadzić niezobowiązujące rozmowy o życiu i rybach. Czasem zdarzy się uniesienie i spekulacje na temat tego jaką to rybę jadał z Apostołami Chrystus, czasem smakując migdały ktoś opowie o żydowskich przysmakach i tradycjach.

Najczęściej jednak śledzia zjada się pospiesznie, na drugie śniadanie. Wpada na przykład z bardzo porannego programu w radio jeden Marek, otwiera lodówkę i węszy. Jest! Pół słoika zostało. Cmoka, popija mocną herbatą którą sam sobie robi, bo u nas każdy herbatę sobie robi sam i opowiada jak  to do programu zadzwoniła stara sąsiadką z Ponikwi Dużej i że sąsiad zza płotu z Ponikwi Małej nabił się na śrubę. Przy śledziu każda opowieść obleci. Powolutku wyciągamy z Marka jak to z tą śrubą było i który to sąsiad zza płotu najpiękniej śpiewa Mazurka Dąbrowskiego. Śledź się jeszcze  w słoju nie kończy więc, przychodzi i czas na pogawędki o sztuce. Marek roztacza wizję kolejnych projektów. Już pędzi w myślach na drugi kraniec Polski, żeby zawiesić wystawę z całunami. Już kombinuje jakby tu zmusić Ernesta by na wielkim „linoleumowym” arkuszu odręcznie przepisał swój wiersz. Potem tygodniami będzie wpadał na tego śledzia albo i cokolwiek i małym dłutkiem będzie wycinał w linoleum literę za literą Bryllowego autografu. Gdy wytnie wszystko do cna, linoleum zwinie w rulon, wrzuci w kufer samochodu i odjedzie.

Nie będzie go jakiś czas. Wpadnie już nie tyle po śledzie a po kawałek stołu w kuchni albo na werandzie. Z torby wyciągnie blok, z bloku nowe dzieło a do plastikowego woreczka zbierać będzie maciupeńkie kawałeczki pięknej grafiki którą tnie z pasją wykrzykując co chwilę „to mój świat, ja tu rządzę!” A śledź?. Czeka pokornie na innych artystów rządzących światami własnych dusz. Czeka i daje się podzielić tak, żeby starczyło dla wszystkich.

Karierę zrobił ten mój śledź najzwyklejszy. Przez wirtualną rzeczywistość Krysi Jandy. Posmakowała, poprosiła o przepis i poszło…..I  dobrze temu śledziowi zrobiło, że trafił w świat wirtualny. W bardzo realnym spotkałam kiedyś panią która ku memu zaskoczeniu, w zakrystii jednego z wielkich kościołów Pragi, przy okazji jednego z wigilijnych koncertów pieśni Ernesta rzuciła mi się w ramiona. Pani była miła, choć mi nieznajoma. Byłam pewna, że wzięła mnie za kogoś innego. Gdy wykrzyknęła:  „Pani Małgosiu, ten śledź ze strony Krysi Jandy to naprawdę bomba.”

No więc niech będzie. Przytoczę śledziowe rozważania raz jeszcze, bo powoli robi się śledziowy czas.. a i do Wigilii trzeba potrenować.  Zastrzegam, nie jest to przepis dla prawdziwych mistrzów kuchni.

Paczka (duża) śledzi a la matias w oleju. Wszystkie lądują w garnku z zimną wodą i moczą się 1-2 dni, a ja tę wodę zmieniam a jak zmieniam to gmeram w tych śledziach, co mężczyźni nazywają śledzi masowaniem. Jak smaki komercyjne zostaną wypłukane, to ja te śledzie porządnie odsączam a w tym czasie w dużym kubku, takim kubasie jak na zupę, mieszam jak czarownica śmietanę 12% (około 3/4 kubka) i jedną albo półtorej łyżki majonezu, i wrzucam weń koperek drobniutko posiekany, soczek z cytrynki, ociupinkę cukru, ociupinkę czegoś tam co mam (np. curry dobrze śledziom robi), i naprawdę prawie nic choć trochę pieprzu.

Może też być jeszcze przyprawa do ryb i to już byłby koniec czarowania. To wszystko bardzo dokładnie trzeba wymieszać. Teraz dwie-trzy średnie cebule siekam drobniutko i płaczę. Potem kroję śledzie w ukośne paski i zaczynam układać w słoju jak lazagne czyli warstwami, warstwa cebuli, warstwa śledzi, warstwa sosu. Między warstwy sypię płatki migdałowe i tak się słój wypełni. Zamykam, wcześniej sprawdzając czy te wszystkie śledzie mają dość sosu, bo powinny w tym sosie gęsto siedzieć a żaden kawałeczek nie powinien być go pozbawiony.

Koniec filozofii. Do lodówki. Ale jeść najlepiej dopiero po dwóch, czterech dniach jak się smaki połączą. I oczywiście nie należy podawać ich prosto z lodówki a jak już będą na półmisku to podsypać świeżutkim koperkiem i przykryć ciasną kołderką migdałowych płatków. Całe te ceregiele ze śledziami osoby zabiegane powinny traktować jak psychoterapię osobistą czyli wszystko robić powoli, kontemplować, odpływać myślami w tematy metafizyczne postne lub adwentowe  i nawet jeśli nie zawsze przyjemne są to rozważania to przecież zupełnie własne.

I Broń Boże się nie spieszyć. W innym wypadku śledź się diabli i nie wychodzi.

Małgosia